Beyinde gerçekleşen değişiklikler ve yaşlanmanın
normal bir etkisi olarak, kimi zaman bazı şeyleri hatırlamakta zorluk
çekersiniz. Unutkanlık kimi zamanda altta yatan bir hastalığın belirtisi
olabilmektedir. Unutkanlığın oluşmasında birçok neden bulunmaktadır. Unutkanlık
aynı zamanda önemli ölçüde sağlık sorunlarına da neden olmaktadır. Bu kapsamda
yazımızın devamında konu ile bilgilere ulaşabilirsiniz.
Unutkanlık tedavisi için altta yatan nedeni
belirlemek çok önemlidir. Unutkanlığınız hızla ilerliyor ve kalıcı olacak
şekilde sizlerde endişe uyandırıyor ise, tıbbi bir yardım almanız gerekmektedir.
Unutkanlık
Belirtileri Nelerdir?
Unutkanlık belirtileri altta yatan hastalık, bozukluk
veya duruma bağlı olarak değişmektedir. Genel olarak, unutkanlık yaşlanma,
kafa travması ya da diğer hastalıklar veya bozukluklar ile ilgili
olabilmektedir.
Yaşlanma ile birlikte ortaya çıkabilir unutkanlık
belirtileri
- Ruh hali, kişilik ya da davranış değişiklikleri
- Konuşmada zorluk çekme
- Anlamada güçlük çekme
- Hesaplamalar gibi becerilerde sorun yaşama
Travmalara bağlı oluşabilecek unutkanlık belirtileri
- Belirli bir neden olmaksızın öfke veya sinirlilik gibi ani değişiklikler,
- Kafatası ve yüz kemik kırıkları veya deformite,
- Kulak, burun veya ağız temizleme sırasında gelen kanlı sıvı
- Karmaşa, uyuşukluk, beceriksizlik, hafıza kaybı, letarji, görme, konuşma veya işitmede sorun,
- Solunum zorluğu veya nefes almadığını hissetmek
- Sarkık göz kapağı
- Yüz felci
- Bedensel fonksiyonları üzerinde kontrol kaybı
- Nöbet veya açıklanamayan sarsmalar veya kasılmalar
- Şiddetli başağrısı
- Bilinç kaybı ve koma
- Kusma
- Güçsüzlük (kuvvet kaybı) ya da felç
Hayatı tehdit eden unutkanlık belirtileri
Bu belirtilere sahipseniz vakit kaybetmeden acil tıbbi
yardım almanız gerekmektedir.
- Zor konuşma
- Kafa travması
- Şiddetli başağrısı
- Ani ve belirgin unutkanlık
- Ani uyuşma ya da vücudun bir tarafında güçsüzlük
- Görme kaybı veya görme değişiklikleri
Unutkanlık ile birlikte oluşabilecek diğer belirtiler
- Konuşmada zorluk
- Uyku sorunları
- Yorgunluk
- Bozulmuş dil ve konuşma
- Kas Güçsüzlüğü
- Soluk veya sarı cilt
- Nefes darlığı
- Ellerde veya ayaklarda karıncalanma
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Görme kaybı veya görme değişiklikleri
Unutkanlık
Tedavisi Nasıl Olur?
Unutkanlığı tedavi edebilmek için yapmanız gereken
beyni ve hafızanızı güçlendirecek bazı aktiviteler bulunmaktadır. Bunlar ise
şöyle sıralanmaktadır;
1.İlaçlar
Unutkanlık sorunları için doktorunuz sizlere ilaç
tavsiye edebilmektedir. Bu ilaçlar genellikle uyku düzeninizin sağlanması,
depresyon sorunlarınızın yok olması için sizlere verilmektedir. Bu kapsamlarda
yaşamakta olduğunuz unutkanlık da zaman içerisinde azalacaktır.
2.Düzenli
Beslenme
Unutkanlığı yenmeniz için ilk olarak bedensel
sağlığınızı korumanız gerekmektedir. Bunun için düzenli bir diyet programı
hazırlamanız gerekmektedir. Vitamin takviyeleri ile diyetinizi güçlendirmeniz
gerekmektedir. Bu kapsamda alkol kullanıyorsanız, beyin hasarlarını
engellenmek için alkol kullanımını sınırlandırmalı veya bırakmalısınız.
3.Notlar
Birşeyleri hatırlamanın en kolay yolu, yapacak
olduğunuz görevleri bir kağıda yazmaktır. Yanınızda taşıyacak olduğunuz
küçük bir kitapçığa yazacak olduğunuz küçük notlar sayesinde yapacak
olduklarınızı unutmamış olacaksınızdır.
4.Bağlantı
Bağlantı tekniği zihinsel görüntü aracılığıyla
birlikte iki kavram ilişkilendirerek çalışır. Bu anlamda, unutkanlık ile ilgili
sorunları olan kişiler için oldukça yararlı bir egzersizdir. Zihinsel
görüntüleri bir araya bağlayarak, uzun bilgi dizilerini aklınızda
tutabilirsiniz. Basitleştirilmiş bir örnek olarak, bu kısa alışveriş
listesi ezberlemek istedik diyelim;
- Fırında Fasulye
- Süt
- Kabak
- Tuvalet kağıdı
Mesela, aklınızda fasulyeyi ve sütü aynı kase
içerisinde düşünün. Ancak abartılı bir şekilde. Bu belirli bir süre
sonra zihinsel resim görselleştirmek adına beyninize yer edecektir.
Ardından süt ve kabağı aynı şekilde düşünün. Tüm malzemeleri birbirleriyle
bağlantılı olacak şekilde düşünün ve zihninize resmini yerleştirin. Bu aşamadan
sonra bağlantının birini hatırlamanız ile birlikte diğer gerekli olan
malzemeleri de hatırlayarak beyninizin unutkanlık adına egzersiz yapmasını sağlayabilirsiniz.
5.Sabitlemek
Bağlantı tekniği basit şeyler için uygundur, peki zor
telefon numaralarını hatırlama gibi durumlarda ne yapacaksınız?
Bunun için rakamları kelimeler ile
sabitleyebilirsiniz. Nasıl mı olacak? Hemen sizler için açıklayalım.
- Sıfır – Kahraman
- Bir – Silah
- İki – Ayakkabı
- Üç- Ağaç
- Dört – Kapı
- Beş – Kovan
- Altı – Çubuklar
- Yedi – Cennet
- Sekiz – Izgara
- Dokuz – Şarap
Mesela bir numarayı mı hatırlamak istiyorsunuz, bunun
için kelimeler yardımı ile cümle kurarak, numaraları da hatırlamış olacaksınız.
6.Tetikleme
Hafızanızı artırmaya yardımcı olmak için, başka bir
yol ise, ihtiyacınız olduğunda stratejik tetikler yerleştirmektir. Bu bir saat
veya telefonunuza kuracak olduğunuz bir hatırlatma olabilmektedir. Örneğin,
çamaşır yıkamayı unutmamak için kapının önüne çamaşır sepetini koyabilirsiniz.
Böylelikle çamaşır yıkamanız gerektiğini bu uyarıcı sayesinde
hatırlayabilirsiniz. Eğer, yapışkanlı küçük not kağıtlarınız varsa, onları da
bu işlem için kullanabilirsiniz.
7.İsimler
En çok sorun yaşanılan konulardan birisi de, özellikle
yeni tanıştığınız birinin ismini hatırlamaktır. Bu konuda ise yapacak olduğunuz
kişinin ismini hemen aklınızda belirli süreler ile tekrar etmektir. Bir başka
yöntem ise, isimleri ilişkilendirmektir.
8.Yardımcılar
Unutkanlık için en önemlisi ise yanınızda bulunan
kişilerin, sizlerin sahip olduğu bu sorunu bilerek hareket etmeleridir. Bu
kapsamda sizlere sorular sorarak ya da küçük hatırlatmalar yaparak zihninizi
zorlamaya yardımcı olmaları gerekmektedir.
9.Organize
Olmak
Organize olmak unutkanlığınızı aşmak için sizlere
yardımcı olacaktır. Takvim, yapılacaklar listesi ve dosyalama sistemlerine
zamanınızı ayırın. Alışkanlıklarınız ve organizasyonlarınız beyniniz düzenli
çalışmaya zorlayacaktır.
10.Egzersizler
Yapacak olduğunuz düzenli spor ve egzersizler aynı
zamanda unutkanlığınıza çare olacak ve zihninizin aktif olarak çalışmasına
yardımcı olacaktır. Fiziksel hobileriniz zihninizi sağlıklı tutacaktır.
Unutkanlık
Neden Olur?
Bunun kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak genel olarak
yaşlanmanın bir parçası olduğu kabul edilmektedir. Yaşlanma ile
birlikte Alzheimer hastalığı gibi birçok hastalığında nedeni olarak
sayılmaktadır. Kafa travması, vitamin eksikliği, kronik hastalık, beynin
tümörleri, ilacın yan etkileri, beyin enfeksiyonu, felç ve hatta anksiyete ya
da depresyon unutkanlık nedenleri arasındadır.
Unutkanlığın
Nörolojik Nedenleri
- Alzheimer hastalığı
- Huntington hastalığı (bunama ile karakterize olmuş kalıtsal bir hastalıktır)
- Parkinson hastalığı (titreme ve hareket bozuklukları içeren beyin bozukluğu)
- İnme
- Vasküler demans
Unutkanlık
Diğer Nedenleri
- Bunaltı
- Aşırı alkol tüketimi
- Beyin tümörleri
- Kronik hastalıklar
- Depresyon
- Kafa travması
- İlaçların yan etkileri
- Vitamin eksikliği, özellikle de B12 vitamin
- Wernicke-Korsakoff sendromu (alkollü demans)
Unutkanlığın
ciddi veya yaşamı tehdit eden nedenleri
- Ensefalit (iltihap ve beynin şişmesi nedeniyle viral enfeksiyon oluşması)
- Nöbet bozukluğu
- İnme
- Travma ya da kafa travması
Unutkanlığın
Potansiyel Komplikasyonları Nelerdir?
Unutkanlık genellikle yaşamı tehdit eden bir sorun
değildir. Ancak unutkanlığın altında yatan neden ciddi
olabilir. Unutkanlığınız hafif ve yavaş ilerleyen ise, yaşlanmanın normal
bir parçası olabilir. Unutkanlığınız ani ya da hızla ilerliyor ise, nedenini
belirlemek için bazı testler yaptırmanız gerekmektedir.
Unutkanlık ciddi hastalıklara bağlı olabilir.
Başarısız tedaviler ciddi komplikasyonlara ve kalıcı hasara neden
olabilir. Bu kapsamda oluşabilecek komplikasyonlar ise şöyledir;
- Kendine bakmada zorluk çekme
- Zor iletişim kurabilme
- Yutma güçlüğü ya da yeme güçlüğü
- İlaç kullanmada zorluk çekme
- Kaybolmak
- Bozulmuş yargılama
- Kanserin Yayılması
- Enfeksiyon yayılımının kolaylaşması
Yaşam Tarzı
Değişiklikleri
Yaşamınızda yapacak olduğunuz basit değişiklikler ile
birlikte unutkanlık ile mücadele edebilirsiniz.
- Stresten olabildiğince uzak durun.
- Yakınınızda bulunan kişilerle kaliteli zaman geçirmeye özen gösterin.
- Bol bol kitap okuyun.
- Sigara ve alkol kullanımını bırakın.
- Hesap makinesi kullanmadan hesap yapmaya çalışın.
- Bulmaca, sudoku gibi beyin egzersizleri yapmanıza yardımcı aktiviteler yapınız.
- Düzenli uyku ve düzenli yemek yemeğe çalışın.
- Yeni bir dil öğrenin.
- Sosyal aktivetlere katılınız.
- Sporunuzu temiz havada yapmaya özen gösterin.
Sakız çiğnemek beyninizin daha verimli çalışmasını sağlamaktadır. Bol
bol çiğneyin.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder