içsel göçün mitopoetik yası

 İnsanın içindeki gitme arzusu, yalnızca bir yer değiştirme dürtüsü değil, varoluşun en kadim mitlerinden biridir. Homeros’un Odysseia’sında İthaka’ya dönüş arzusu, aslında insanın kendine dönüş çabasıdır; fakat bu dönüş, sabit bir noktaya değil, sürekli bir içsel devinime yöneliktir. Gitmek, burada, bir mekân terk ediş değil, bir anlam arayışıdır. Eğer bu arayış sönümlenirse, insanın içindeki Dionysosçu çocuk da susar; çünkü o çocuk, bilinmeyene açılan kapıların bekçisidir. Onun ölümü, yalnızca bir hayalin değil, tahayyülün kendisinin çöküşüdür.

Felsefi düzlemde düşünüldüğünde, gitme arzusu, Heidegger’in "Dasein" kavramında yankı bulur. İnsan, dünyaya fırlatılmış bir varlık olarak, kendi anlamını ancak yolda inşa eder. Bu yolculuk, Kierkegaard’ın estetik bireyinden etik bireye geçişi gibi, içsel bir sıçramayı gerektirir. Ancak bu sıçrama, çocukluğun o saf merakını, hayret etme yetisini yitirmemekle mümkündür. Gitme isteği, bu hayretin motorudur; kaybı ise, varoluşsal bir donma, bir tür içsel ölüm demektir.

Mitolojik anlatılarda çocuk, çoğu zaman tanrısal olanın habercisidir. Hermes’in ayaklarındaki kanatlı sandaletler, Prometheus’un ateşi çalarkenki cüretkârlığı, ya da Persephone’nin yeraltına inişi… Tüm bu anlatılar, gitmenin hem tehlikeli hem de kutsal bir eylem olduğunu fısıldar. İçimizdeki çocuk, bu mitik figürlerin yankısıdır; onun gitme arzusu, bizi tanrılara yaklaştıran Dionysosçu bir sarhoşluktur. Bu arzunun sönmesi, insanın tanrısal olanla bağını yitirmesi, kutsal olanın gündelikte boğulmasıdır.

Akademik psikolojide bu tema, Jung’un "individuation" sürecinde karşılık bulur. Birey, kendini gerçekleştirme yolculuğunda, içindeki çocuk arketipiyle yüzleşmek zorundadır. Bu çocuk, bilinçdışının derinliklerinde saklı kalan potansiyelin simgesidir. Gitme arzusu, bu potansiyelin dışavurumudur. Eğer bu istek bastırılırsa, birey yalnızca toplumsal bir maskeye dönüşür; persona, öz’ün yerini alır. Ve böylece, içimizdeki çocuk ölür — sessizce, törensizce, ama geri dönülmez biçimde.