Renkler bireyler üzerinde psikolojik
etki yaparak anlam üretmede, anlamın algılanmasında ve bilinçaltını etkilemede
önemli rol oynamaktadır. Ayrıca toplumlar da geçmişten günümüze renklere
çeşitli toplumsal ve sembolik anlamlar yükleyerek düşünce ve ideolojilerinin
ifade biçimini oluşturmuşlardır. Farklı kültürler, zaman içerisinde kendilerine
farklı renk sembolleri yaratmışlardır. Örneğin, Amerika’da yaşayan kızıl
derililer için siyah cehennemi ve ölümü, beyaz ise barış ve mutluluğu simgeler.
Siyah, batıda yas ve matemi anlatırken Japonya’da mutluluğu temsil etmektedir.
Asya’da Hindular arasında ise
kırmızı ve sarı kutsal renkler olarak rahipler tarafından tercih edilirken mavi
sevilmeyen bir renk olarak algılanmıştır. Katolik rahipleri siyah giyerken
Tibet lamaları safran sarısını tercih etmişlerdir. Ortaçağda giysilerinde mor
rengi seçen başpiskoposlar, hiyerarşik olarak yükseldiklerinde cüppelerindeki
mor tonlar ve beneklerin sayısı da artmakta idi. Piskoposlar leylak rengi
giyinirken, erguvan giysili kardinaller, ayrıca mor ametist taşı olan bir yüzük
takıyorlardı. Katolik inancına göre eflatun, büyük perhiz sırasında ve Noel’de,
doğru yola dönüş, tövbe ve pişmanlığı simgelemiştir.
İslam kültüründe de yeşil renk,
üstün bir nitelik kazanmıştır. İslamiyet’te yeşil rengin önemi, göçebe bir
hayat sürmeleri ve doğanın yeşermesinin hayvan sürülerini otlağa çıkarma zamanı
olarak kendileri için yaşamsal önem taşımasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca
günümüzde yeşil renk doğayı simgeleyen çevreci bir renk olarak da
algılanmaktadır.
Gökyüzü, açık mavi ile
simgeleştirilirken, mavi-yeşil de güneşin doğduğu kutsal yönün (cennetin)
simgesi olmuştur.
Kırmızı, sarı ve siyah erkeksi
renkler olurken, beyaz, mavi ve yeşil dişi renkler olarak algılanır.
Kırmızı
Simgesel anlamda, dinamik, enerjik, yaşamsal, uyarıcı, cinsellik. Psikolojik etkisi,
canlandırıcı, heyecan verici, iştah açıcı, tahrik edicidir. Fizyolojik olarak
kan basıncını ve hormonal salgıları arttırıcıdır. Uzun süre izlendiğinde
gerginlik ve heyecan yaratır, kısa sürede ise dikkat çekici ve bakış yakalayıcıdır,
insanları tetikte olmaya teşvik eder.
Resimsel anlamda, dikkat çekici bir renktir ateşin, tehlike ve yasakların belirtilmesi
amacıyla kullanılır.
Toplumsal anlamda, ruhsal uyanış, aşk, mücadele, başkaldırı ve devrimin rengidir, iletişimde
uyarı, tehlike ve alarmı simgeler. Sıcak bir renk olan kırmızı hızlı karar
vermeye teşvik edici, eyleme geçirici, bakış yakalayıcı, hâkimiyet kurucu bir
özelliğe sahip olduğundan, reklam uygulamalarında zemin olarak değil, vurgu
yapmak için kullanılmalıdır. Kırmızı renkteki nesneler, daha büyük ve yakın
görünürler.
Siyah
Simgesel anlamda, kapanma, güç,
olumsuzluk, ağırbaşlılık, kötü talih. Psikolojik etkisi, umutsuzluk,
olumsuzluk, düş kırıklığı, zorunluluk ve baskı duygusu yaratır. Resimsel
anlamda, lüksü, cehennemi, şeytanı, büyüyü temsil eder. Toplumsal anlamda, baş
kaldırma, ölümü, matemi, ağırbaşlılığı, aristokrasiyi ve resmiyeti simgeler.
Siyah renk gizli, gizemli, dışa kapalıdır. Renk kombinasyonlarında olduğundan
daha büyük ve ağır görülmektedir.
Beyaz
Simgesel anlamda, saflık, çözülme,
açıklık, aydınlık, sessizlik ve serinlik. Psikolojik etkisi, özgürlük,
olumluluk, hoşgörü, bağlanma duygusu yaratır. Resimsel anlamda, temizlik,
tazelik, genç kızlığı temsil eder.
Mavi
Simgesel anlamda, sınırsızlık, sessizlik,
sakinlik, soğukluk, şeffaflık, sonsuzluk, barış, güven, dostluk. Koyu mavi ise
saygınlık ve güçlülük.
Psikolojik etkisi, huzur verici,
rahatlatıcı ve sakinleştiricidir. Fizyolojik olarak kan basıncını düşürür.
İnsanlar üzerinde barışçıl etki yapar. Koyu mavi ise hüzün verici ve
melankolikleştiricidir.
Resimsel anlamda, erkek bebeği,
tazeliği, serinliği, temizliği ve denizi simgeler. Koyu mavi, klasik görüş ve
düzeni temsil eder.
Toplumsal anlamda, lacivert (koyu
mavi), sadakati, istikrarı, liderliği, güveni, saygınlığı, statüyü, otoriteyi
simgeler. Bu nedenle üniformalar ve resmi görevlilerin giysilerinde tercih
edilir. Koyu mavinin doğu ve Anadolu’da kötülüklerden koruyucu bir etkiye sahip
olduğu inanılır (nazar boncuğu). Özellikle erkekler tarafından en çok sevilen
renktir. Mavinin yeşile kayan bir tonu olan turkuvaz (Türk mavisi), sıcak bir
etki, (mavi içinde, kırmızının etkisini) yaratır.
Gri
Simgesel anlamda, duygusuzluk,
kararsızlık, yavaş bir bitiş, yaklaşan ölüm. Psikolojik etkisi, hüzün verici,
maskeleyici koruyucudur. Resimsel anlamda, etkisizdir, koyu gri ise kirliliği
temsil eder. Toplumsal anlamda, bireyin kendisini toplumdan soyutlama,
uzaklaştırma arzusunu, duygu ve fikirlerini gizleme eğilimini, meraklı olmayan
nötr kişiliği simgeler.
Pembe
Simgesel anlamda, çekingenlik,
incelik, nezaket, şefkat, sevgi ve yumuşaklık. Psikolojik etkisi, huzur ve
güven verici, sakinleştirici, romantikleştirici. Resimsel anlamda, daha çok
genç bayanlar tarafından kullanılan, kozmetik ve iç çamaşır ürünlerini,
şekerlemeleri, yumuşak kadın zarafetini temsil eder. Toplumsal anlamda,
kibarlık ve dişiliği simgeler.
Turuncu
Simgesel anlamda, canlılık, dışa
dönüklük, güçlülük. Psikolojik etkisi, mutluluk, enerji verici ve iştah
açıcıdır. Canlılığı, yaratıcılığı, güveni, cesareti ve iletişimi arttırdığı
için insanı yaşama motive eder, sindirim sistemlerini uyarır. Resimsel anlamda,
sonbaharı, sıcaklığı temsil eder. Toplumsal anlamda, gençliği, verimliliği
simgeler.
Mor
Simgesel anlamda, duygusallık,
hüzün, düş kırıklığı, tutku, yalnızlık, ruhsal huzursuzluk ve erotizm.
Psikolojik etkisi, birey üzerinde nevrotik duyguları açığa çıkarıcı, geçmişe
götürücü, hayale daldırıcı, fantezi anılar uyarıcıdır. İçe dönük mistik
düşüncenin rengidir. Resimsel anlamda, melankoliyi, gizemi, esrarengizliği,
bastırılmış şehvet duygusu (Eflatun), ve sosyal başkaldırıyı temsil eder. Koyu
mor ise, büyü, sihir, endişe, korku, mutsuzluk, mahremiyet duygularını anlatır.
Toplumsal anlamda, daha önceden
bilinen, içinde güvenle yaşanan bir dünyadan, bilinmeyen fakat merak ve heyecan
uyandıran bir dünyaya geçişi simgeler. Nevrotik duyguları açığa çıkardığından
insanları korkuttuğu saptanmıştır. Tarihte yüksek sınıflarda asaletin ve
kraliyetin rengi olmuştur.
Erkeksi sıcak kırmızı ile kadınsı soğuk
mavinin karışımı olan ve ne kadınsı ne de erkeksi olarak tanımlanan eflatun ise
erotik çekiciliğe duyulan özlemi dile getirmektedir. Kadın hareketlerinde
hakların eşitliğini simgeler. Erotizmin bastırıldığı her yerde bir tür
dışavurum olarak öne çıkmaktadır.
Kahverengi
Simgesel anlamda, konfor, sağlıklı
yaşam, fayda ve sağlamlık. Psikolojik etkisi, gevşetici, durağanlık, huzur ve
güven verici. Resimsel anlamda, toprak ve ahşabı temsil eder.
Toplumsal anlamda, varlık, konfor,
sağlıklı yaşam kavramları ile birlikte düşünülen renktir. Heyecan verici bir
renk olan kırmızı rengin etkisi kahverengi içinde, pasifleşerek, teskin edici
ve rahatlatıcı bir etkiye dönüşür.
Sarı
Simgesel anlamda, çözülme,
sınırların genişlemesi, uzaklık, parlaklık, aydınlık, değişiklik, macera
duygusu, sevecenlik, atılganlık, mutluluk ve olumluluk. Psikolojik etkisi,
neşe, enerji verici, metabolizmayı hızlandırıcıdır.
Resimsel anlamda gençliği,
sıcaklığı, enerjiyi, geçiciliği, kısa sürede tükenecek gücü ve fark edilebilir
özelliği nedeniyle dikkat çekiciliği temsil eder. İlanlarda sarı renk daha çok
besleyici ve vitaminli ürünlerde tercih edilir. Sarının tonu önemlidir, soluk
sarı hastalığı çağrıştırırken, yeşile dönük sarı zehir etkisini simgeler, altın
rengi olan metalik sarı ise değer ve statü sembolüdür.
Toplumsal anlamda, birçok dinde ilah
varlığı, iletişimde geçiciliği, dikkati simgeler.
Yeşil
Simgesel anlamda, açık yeşil yaşam,
dinginlik, istikrarlılık, metanet, tazelik, güven, kararlılık, sadakat. Koyu
yeşil ise kıskançlık ve batıl inanç. Yeşil doğada dinlendirici olmasına karşın,
uzun süre izlendiğinde diğer ortamlarda ruhsal gerginlik yaratır.
Psikolojik etkisi, bireyde
sakinleştirici, mantıklı düşünme ve üstünlük duyguları uyandırıcı.
Resimsel anlamda, ambalajda çevre
dostu ve ekolojik ürünlerle ilişki kurar verimlilik, doğa, sağlıklı beslenme,
bahçe malzemelerini temsil eder. Ayrıca haşarat zehri ambalajlarında da koyu
yeşil kullanılır.
Toplumsal anlamda, iletişimde ve
kumanda düğmelerinde geçişi, İslam inancında, cenneti, zeytin yeşili barışı
simgeler. Amerikan toplumunda ise parayı simgeler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder