Kostas Mourselas - Kızıla Boyalı Saçlar

Kitabın Adı   : Kızıla Boyalı Saçlar

Yazarı            : Kostas Mourselas

Özgün Adı     : βαμμένα κόκκινα μαλλιά (vamena kokkina malia), Kedros, 1989

Yayınevi         : Om

Kapak Tasarım: Halil Ustaoğlu

Çevirmen       : Kosta Sarıoğlu

Sayfa Sayısı   : 476

Türü               : Roman

Okuduğum Tarih : 2000 yılında okundu.

İkinci Okuma – 27.09.2014 Cumartesi – 04.10.2014 Cumartesi

Kostas Mourselas Atina, Pire'de doğdu ve lise öğrenimini aynı yerde tamamladı. 1951'de Hukuk Fakültesi'nin birinci sınıfında okurken EPON gençlik örgütü üyesi olmakla suçlandı ve dönemin askeri mahkemesi tarafından yargılandı. (Beloyanis davası). Yıllardır aldığı keman eğitimini tiyatro aşkı baskın çıkınca bıraktı. Hukuk öğrenimini tamamladıktan sonra, baroya kaydını yaptırmadan avukatlığı bıraktı ve Albaylar Cuntası tarafından 1969 yılında işine son verilene kadar devlet memuru olarak çalıştı. Bu tarihten sonra kendini tamamen yazarlık mesleğine adadı ve tiyatro yapıtları, televizyon metinleri, senaryolar, denemeler ve romanlar yazdı; aynı zamanda da gazetecilikle ilgilendi. Tiyatro oyunları; Elefhero Theatro, Ethniko Theatro, Theatro Technis, Kuzey Yunanistan Devlet Tiyatrosu, Belediye Tiyatroları tarafından ve yurtdışında da Fransa, Almanya ve Kıbrıs'ta da sergilenmişti.

Kitabın Beğendiğim Bölümlerinden Alıntı:

KIZILA BOYALI SAÇLAR ÜZERİNE…

Kendisiyle yaptığım bir söyleşide "Kızıla Boyalı Saçlar insan özgürlüğüne yazılmış bir övgüdür,"demişti Kostas Mourselas. Özgür olmak, bağımsız olmak yüzyıllardan beri yazarların, şairlerin, felsefecilerin çok irdelediği bir konu. Yaşamımız boyunca tıpkı romandaki Kostas gibi pek çok ödün veriyoruz. Bu ödünlerden bazılarını isteyerek, kendi irademizle, bazen de istemeyerek koşullar öyle gerektirdiği için veriyoruz. Ama tıpkı Kızıla Boyalı Saçlar'da olduğu gibi kendimizi eleştirdiğimiz, kendimizi yargıladığımız bir an sonunda gelir. Luis, hepimizin vicdanına seslenip acımasız bir soru soruyor:

Sefil düşünceler ve küçüklükler arasında kaybolup, hayattaki büyük sırrı çözemedik, soru da cevapsız ve acımasız kalakaldı: Nasıl yaşadın, neden öyle yaşadın, neyi yapabilecekken yapmadın, başka bir yol, başka bir anlam arıyordun, yanlış zilleri, yanlış kapıları çaldın, yanlış yollara saptın, yanlış insanları sevdin, yanlış yataklarda uyudun, yanlış evlerde yaşadın. Neden hayal ettiklerini bu kadar küçümsüyorsun.

Bu soru çok basit gibi görünebilir, bazı insanlar bu soruyu belki hiç kendilerine sormayabilir ya da sormaktan kaçınabilir. Kanımca önemli olan sorulan sorunun hangi amaca hizmet ettiği. Sefillikler, küçüklükler, küçük çıkar çatışmaları, özdekçilik, egemen sisteme ve her şeye boyun eğme... Çağdaş insanın yaşamı bütün bu unsurlarla çevrili. Luis'in bize sorduğu bu açıdan önemli. Yunanlı şair Nikos Kavadhias, Mal du Depart adlı şiirinde, bu soruyu şöyle dile getiriyor:

Ama bir gece karşıma benliğim çıkacak

Ve benden hesap soracak gaddar bir yargıç gibi,

Ve bu titreyen, aciz elim silah tutacak,

Nişan alacak, suçluyu korkusuzca vuracak.

Her şeyin, her değerin yozlaştığı, insanların giderek daha kişiliksiz, daha silik bireylere dönüştüğü bu çağda Luis'in eleştirisi bizleri harekete geçirebilir. Tepki vermeyi, düşünmeyi, kendimizi ve çevremizi eleştirmeyi başarabiliriz. Ancak bu şekilde özgür ve bağımsız olabiliriz. Ancak o zaman yaşamımız anlam kazanabilir.

Romandan uyarlanan ve birçok ülkede gösterime giren televizyon dizisi de çok başarılı oldu. Televizyon dizisinin müziğini Yunanistan'ın en önemli ses sanatçısı Yorgo Dalaras seslendirdi ve kitapla aynı adı taşıyan albüm çok kısa sürede Altın Plak Ödülü'nü aldı.

ROMANDAKİ BAŞLICA KİŞİLER

Agisilaos, takımın halk adımı, Martha’yı sevdi

Aleka, Luis’in ilk karısı

Anargros, müteahhit, Aleka’nın ikinci kocası

Andigoni, Luis’in kızkardeşi

Andoniadhis, takımın Stalincisi, iyi çocuk

Anestis, anlatıcının amcası

Anlatıcı ya da Konstandis Manolopulos, Luis’in arkadaşı

Anlatıcının babası

Aristos Krugas, Evgenia’nın ağabeyi, fırıncı

Aristos’un kardeşi, boynuzlu lakaplı

Athanasia, Luis’in üvey annesi

Athina, Panayotaros’un karısı

Bakkal, Urania’nın sevgilisi

Barba Tasos, mahallenin kahvecisi

Bayan Noraa, anlatıcının sevgilisi

Bertan, çılgın Yunan asıllı Fransız palyaço

Çile çekmiş adam, Martha’ya aşık olan

Dhrakopulos, salça fabrikatörü, Madonna ile evlendi

Efstathia, İulia’nın dindar teyzesi

Eleni ya da Twiggy, Moshos’un karısı

Evgenia Krugas, az kalsın Luis’in karısı olacaktı

Fani, Litsa’nın ablası, Luis’in baldızı

Fatme ya da Sofi, uyuşturucu kullanan Hollandalı kız

Fotis Dhemenağas, Nazi işbirlikçisi, üçkâğıtçı

Gümrük Müdürü, Fani’nin kocasının lakabı

Harula, Pepas’ın karısı, Luis ile anlatıcının kısa süreli aşkı

Hrisanthi Andipas, Aleka’nın annesi, Luis’in kayınvalidesi

İlektra, Maritsa’nın gündelikçisi

İlias, Luis’in amcası

İlua, anlatıcının karısı

Karmen ya da Ophelia, kuaför, Luis’in sevgilisi

Konstandinos, anlatıcı ile Harula’nın oğlu

Kritsinis, Korinthos Acemi Eğitim Merkezi’nin binbaşısı

Lazaris, babası idam edilmiş

Levazım Subayı, Luis’in asker arkadaşı

Liakopulos, babası idam edilmiş

Litsa, Luis’in ikinci karısı

Luis ya da Emanuil Retsinas

Luiza, Luis ile Aleka’nın kızı

Maritsa Gika, Periklis’in annesi, nemfomanyak

Martha, anlatıcının büyük aşkı, Liakopulos’un karısı

Matina, anlatıcının kızkardeşi

Melpo, Anestis’in karısı, İzmirli

Moshos, Luis’in üvey kardeşi

Nikolaidhis, İulia’nın üvey babası

Olga, anlatıcının annesi

Olimbia Krugas, boynuzlu lakaplının karısı

Panayotaros, manav, Luis’in kızkardeşi Andigoni’nin sevgilisi

Panayotis Andipas, Aleka’nın babası, kuyumcu

Papadhopulos, 6.Karakol komiseri

Patra Hanım, Lazaris’in annesi

Pepas, Eksamilya’daki tavernacı

Periklis, Maritsa’nın oğlu, büyük olasılıkla yakın akrabasıyla cinsel ilişkiye girmiş

Persefoni Dhertilis, Argiris’in karısı ve Luis’in aşklarından biri

Petros Retsinas, Luis’in babası

Polikseni, Fotis Dhemenağas’ın güzel karısı

Sofia, Trikalalı şarkıcı

Tasula, anlatıcı onu istiyordu, daha sonra hayat kadını oldu

Tatiana ya da Madonna, Dhrakopulos’un karısı, Andoniadhis’in kızkardeşi

Tzavaras, General, Luis ve Moshos’un dayıları

Urania, mahallenin günaha çağıran kadını

Vasiliki Hanım, Martha’nın annesi, Luis’in amcası İlias’a âşık oldu

İçindekiler

Birinci Kitap

İlerde Kurtlar Vardı

1-                 Armağan

2-                 Tebeşir

3-                 Kadınları Baştan Çıkaran Adam

4-                 Genelev

5-                 Kırılacak Eşya

6-                 Luis’in İlk Evliliği

7-                 Dönüşüm

8-                 İsa’nın Havarilerle Son Akşam Yemeği

9-                 Kaçış

İkinci Kitap

Yazık, Çok İyi ve Hassas Bir Buluş

10-             Akşam Eğlenceleri

11-             Ah! Bu Nasıl Bir Hüzün!

12-             Yürüyüş

13-             Küçük Şemsiyeler

14-             Veda

15-             Hayat Artıkları

16-             Umutsuzluk Yolculuk Ediyor

17-             Böyle… Böyle… Böyle

18-             İdam

19-             (Sonsöz) Güneş De Genelevin Üzerindeydi

ARMAĞAN:

Luis lakaplı, Emanuil Retsinas tek bir sözcükle tanımlanabilir: Biraz. Biraz kısa boylu, biraz çirkin, biraz yakışıklı, biraz tembel, biraz eğitimsiz, biraz dinsiz. Biraz dürüst, biraz ahlaklı, biraz ahlaksız. Tek kelimeyle çelişkilerle dolu çok karmaşık bir insan. Biraz güvenilir, biraz iyi. Luis'in tipini anlamalısın. Tipini diyorum çünkü böyle bir insanın kişiliğini anlayabilmek çok zordur. Tabii kişiliği varsa. Sözün özü, sonsuz maceralarla dolu bir yaşam. Tıpkı nehirlerin oluşması gibi. Binlerce dere birleşir ve sonunda Evrotos Nehri ortaya çıkar. İşte Luis Evotas'ın ta kendisi. Biz "evli barklılarda" bütün korkunç ve inanılmaz şeyler hayal gücümüzde olup biterken, tam aksine Luis'in yaşamında bütün korkunç ve inanılmaz olaylar gerçeğe dönüşür. Biz bilirsin, hayallerle avunuruz. Hani kimya elementlerinin sayısı toplam doksandır deriz ya, eh Luis'in gülümseyişi de buna benzer bir şey. Masum, kurnaz, sıcak, donuk, zeki, saf, alaycı, canice ve daha neler neler. Gözleri İsa'nınkilerden bile masum, gülümsemesiyse baş edilemeyecek kadar şeytani. Tabii Luis'i ve başımıza gelenleri daha iyi anlayabilmen için daha fazla ayrıntıya gerek var. Mozaiği tamamlayan yaşamındaki bazı parçalar eksik. Ben Luis'in yaşamını, binlerce renk ve şekilden oluşan bir mozaik gibi görüyorum. Kiliseler, genelevler, kuşlar, ağaçlar ve deniz. Luis özellikle denizden uzak yaşayamaz. Luis evrenin sırlarına hayranlık beslemeye ve akıldışını keşfetmeye başladı. Her şeyin boş olduğunu kabul etti ve ölüm varken insanın ille de yaşamaya çalışmasının tamamen mantıksız olduğunu düşünmeye başladı. Fatme'nin gelişi ile varoluş sırları Luis için aynı anlamı taşımaya başladıktan sonra, bu sırlar nedeniyle insan hem yaşamaya devam edebilir hem de yaşamın anlamını da bulabilir demeye başladı. Ne yapalım... İnsan böyle de yaşar, diyordu. Ölümün yaşamım demek her zaman geçerli olan kuraldır. Luis'in yaşamında hayal ile gerçek o kadar karışık ki, sana ne kadar macerasını anlatsa da, ne kendisi ne de onu dinleyen sen, bunları gerçekten yaşayıp yaşamadığını bilemezsin.

TEBEŞİR:

Luis tahmin edemeyeceğin kadar eğitimliydi. Hem Dostoyevski hem Gogol hem de Petro Pikros ve eline geçen tüm edebiyat dergilerini de okurdu. Belki her şeyi okuduğu için kafasında bütün bunlar biraz karışıktı ama her konuyu bilirdi. Sana hiç söylemedim ama, Luis polisiye romanları, polisiye filmleri hiç sevmemesine rağmen, müthiş bir polisiye zekaya sahipti. Gözünden hiçbir şey kaçmazdı. Unutulmayacak kadınlardan biriydi. Bir kere gördün mü, tamam, artık bir daha onu aklından çıkaramazsın. Pis, sevimsiz, korkak, utangaç biriydim. İnsanların bana ilgi duymasını sağlayacak, meraklandıracak, bir başka boyut katacak hiçbir şeyim yoktu. Sadece açık biriydim. Olduğum gibiydim, sırları, yapmacık tavırları olmayan biriydim, hâlbuki Luis ne değildi ki? Onunla sadece konuşmak bile başlı başına bir serüvendi. Her tarafından kıvılcımlar çıkıyordu. Tam bir sihirbazdı! Luis’ten ne nefret edebilirsin ne de ona kırgın olabilirsin. Yanından geçerken, görmemiş gibi yapacağın insanlardan değil. Sana söylemiştim, olur da Luis'in arkadaşı olursan, hayatının ne başı ne de sonu kalır, hiç durulmaz, hiçbir şey yerinde durmaz, hiçbir şey bitmez. Luis'i yıllarca görmesen bile, sen yine de ondan bir işaret, bir haber hatta en delice, en imkânsız haberi de bekleyebilirsin. Böylece bir keresinde tam onu unutmaya başlayacakken, hatırlıyorum gecenin bir vakti, aniden drrıın telefon.

KADINLARI BAŞTAN ÇIKARAN ADAM:

Sana saatlerce Luis'in bitmek tükenmek bilmeyen hikâyelerinden söz edebilirim. Gerçekten de bu hikâyeler bitmek tükenmek bilmiyor çünkü hayatında rastladığı, onu bir şekilde etkilemiş insanlara tekrar tekrar rastlıyor. Luis kolay kolay kimseyi bırakmaz ama onu tesadüfen tanıyanlar da ondan kolayca vazgeçmez, onu unutmaz ve özellikle de ondan nefret etmezler. Sana en büyük kötülüğü yapsa bile onu mutlaka affedersin. Belli bir uzaklıktan görebilirsen, Luis'in bütün davranışlarını anlar, kabullenirsin. Onu taparcasına sevmem de böyle açıklanabilir. Bu tam olarak taparcasına sevmek değil. Aslında sadece taparcasına sevmek değil, sadece hayranlık da değil. Şaşkınlık, hayranlık biraz da kıskançlık. Belki. Uygun sözcüğü bulamıyorum. Ama ne olursa olsun bu adam sihirli bir şeyler yayıyor etrafına. Etrafındakileri büyülüyor. Hayatın ne kadar önemli olduğu konusunda birilerini inandırmaya çalışıp, bu görüşümü destekleyecek kanıtlar aradığımda, tıpkı şu an sana anlattığım gibi Luis'in hikâyelerini anlatmaya başlarım. Ama birisini hayatın içinde saklı olan tehlikeli yollardan korumak istediğimde de yine Luis'in hikâyelerine başvururum. Yani Luis, benim için hem örnek alınması gereken hem de kaçınılması gereken biri. Kısacası, yıkıcı, öldürücü bir kişi diyebilirim. Bu yüzden onun yakın dostlarından bazıları, en azından toplumda kabul edilen anlamıyla, başlarını yaktılar ve hiçbir zaman bir baltaya sap olamadılar: Luis'i askerde benim kadar yakından tanıyan Levazım Subayı'nın durumu giderek kötüleşti. Okumayı bıraktı (doktor olacaktı), babasının bakkal dükkânını bıraktı, karısını dört aylık hamileyken bıraktı ve kendini Münih'teki bir birahanede garson olarak, kırk beşlik bir hayat kadınıyla yaşarken buldu. Pepas ise gerçek bir komüniste dönüştü. Korinthos'taki zindana tıkıldı, üstelik Dhemenağas'ın ölümünü de ona yüklemeye çalıştıkları günden beri bir daha dışarı çıkmadı. İçeride öldü. Sınırların dışına çıkamazsan yaşayamazsın, bunu böyle bil.

GENELEV:

Evlilik insanı Tanrı yoluna sokar, aklın başına gelir. Bu Luis'in diğer muhteşem bir özelliğiydi. Önce seni etkiler, ona güvenmeni sağlar, sonra da seni baştan çıkarıp, ağzından her lafı alır. Her şeyi. Hem söylenebilecek olanları hem de söylenmeyecekleri. Luis kolay kolay ne evi, ne işi, ne nerelere takıldığıyla ilgili ipucu vermez ama karşısındakini didik didik eder. Luis'in kötü tarafı sabit fikirli olmasıydı. Dik kafalıydı. Ya herru ya merru. Her zaman. Aklına bir şeyi taktığı zaman kolay kolay vazgeçmez. İlle de onu gerçekleştirecek. İnatçı bir adam. Kabul ettim. Luis'e hiç karşı gelme. Pişman olursun. Luis'e karşı gelmek, yaşama karşı gelmek, kutsal değerlere, ana babana ihanet etmek gibi bir şey... İnsan Luis ile çıkarken hiç geri dönmeyebilirdi. Luis ile birlikteyken her an her şeye hazır olmalısın. Luis'i hep Korinthos'taki gibi, yakışıklı, değişken, efsane gibi görmek istiyordum. Luis'i kaybetmem benim de iflas etmem anlamına geliyordu. Luis'in böyle baştan çıkaran özgür ve serseri olmasını seviyordum.

KIRILACAK EŞYA:

Luis annemi, annem de Luis'i haklı çıkarıyordu. Annemin taktiğini izlesen eminim hiç kaybetmezdin. Ama Luis'in sana sunduğu diğer cenneti kaybedersin. Luis'in peşinden gitsen yine kaybetmezdin ama içinde hep doğru yapıp yapmadığın kuşkusu kalırdı. Nihayet kabul et, her şey siyah ya da beyaz değildir. Neden senin hayatının, Luis'in hayatından daha iyi olduğuna inanıyorsun? Luis onu bulup, hayatındaki bütün bu "toplumsal" aşamaları hangi cesaretle yaptığını anlamak istiyordu. Luis'in bu huyu vardı. Karşılaştığı insanların görüş alanından çıkmasını istemez. Bu insanlarla tekrar tekrar karşılaşmayı ister. Arkadaşlık etmek için değil, onların gelişimini, değişimlerini, dönüşümlerini görmek için. Hayatlarının akışını yakından izleme olanağı Luis' büyülüyor, kışkırtıyor. Bir zamanlar ne olduğunu biliyorsa ne olacağını da bilmek ister buna bayılır. Hayatında hiçbir şey değişmiş olmasa bile, hayatının durgunlaşmasına izin vermiş olsan bile, yine de Luis, düşüncelerinin kendi içinde yaptığı yolculuğu bunu nasıl kabullendiğini, "tamam çılgınlıklar buraya kadardı, artık yolcu yoluna, evli evine" düşüncesiyle nasıl uzlaştığını öğrenmek ister. Sık sık, aradan yıllar geçmesine rağmen, birden aklına bir kişi ya da bir hikâye gelirdi. Bizi ya da onu yargılamak sana mı düştü? Sen ondan daha mı iyisin? Martha olsa da olmasa da, ruhunun sesini dinlemedikten sonra hep mutsuz olursun. Eğer her şeyi mantıkla çözersek, o zaman kanatlarımızdan da, çılgınlıklarımızdan da, dostlarımızdan da vazgeçmeliyiz. En başta da benden vazgeçmen gerek. Öksüzlüğün, sefil hayatın, onu kişiliksiz, korkak bir varlığa dönüştürmesi beklenebilirdi. Buna rağmen ona baktıkça, içinde bir gücün, bir inadın saklı olduğunu fark ediyordun. Onun gitmeye, en azından rahatını terk etmeye cesareti var, üstelik de durumun sorumlusu az çok benim diye düşündüm.

LUİS'İN İLK EVLİLİĞİ

Okumayı düşündüğü bütün kitapları okuması için, ikinci kez dünyaya gelmesi gerektiğini anlamakta gecikmedi. Belki de bu yüzden, belirli çalışmam saatleri olan, bağlayıcı olan her işten de soğudu. Ne yani, Luis Dostoyevski'ye başlayacak da, boktan bakanlığa gitmek için okumasına ara mı verecekti? Bunu kabul edemiyordu. O yıllarda sadece Kritsinis'in öldüğü ya da koruyucusunun bu dünyadan göçtüğü için imanını gevrettiklerinden değil, bu nedenle de odacılık işini bıraktı. Luis'in hayatının yarısı bir sır perdesiyle örtülüydü. Hayatındaki bazı koskoca zaman dilimleri, bilmediğimiz olaylarla doluydu. Ayrıca hayatındaki bazı olayları da bazılarımız biliyor, bazılarımızsa hiç haberi yok. Sonradan kafanı duvarlara vurup, "Ulan, neler kaçırdım! demek istemiyorsan, sen de kendi maceranı yaşa. Yüksek irtifada insanın sadece bedensel güç değil, ahlaki güç de kazandığına inanıyordu. Hem evlerinde hem evin dışında yüzlerinde bir maske ile dolaşırlar. Üstelik sadece bir maske değil, birçok maske takarlar. Çocukları için başka, müdürleri için başka, karıları için başka, metresleri için başka maske... Tamam, istisnalar da var ama maske maskedir. Eğer gurur duyacakları yerde, utanılacak bir şey yaptıklarına inanıyorlarsa, o zaman sana katılıyorum. Luis hangi eve giderse gitsin, ilk yaptığı iş eski fotoğrafları gün ışığına çıkarmaktır. Bu onun tutkusudur! Bu fotoğraflardan seni tanımaya çalışır. Konstandis, insanları böyle tanırsın. Ne kadar poz verseler de, ne kadar iyi giyinse de, biraz dikkatlice bakarsan, her fotoğrafta, kim olduğunu, geçmişini, eskiden nasıl biri olduğunu ve şimdi nasıl olduğunu görürsün. Çünkü Konstandis, ressam pozları da maskeleri de kaldırıp, sana insanın aslında ne düşündüğünü verebiliyor. Bu hoşuma gidiyor. Resimde o kadının kim olduğunu anlayabiliyorum, çünkü içi dışarıya çıkıyor, fotoğraftaysa, kendini saklar, masum pozları takınır, ifadesiz durur. Ne isterdim biliyor musun? Seksen yaşımıza geldiğimizde, seninle karşılaşmak ve bana hayatında nelerden pişmanlık duyduğunu söylemeni. Senin gönlün başka yerde, sense başka yerlerde boşuna zaman kaybediyorsun.

DÖNÜŞÜM:

İyi ile kötünün, neyin yapılıp neyin yapılmaması gerektiği arasındaki çizgiyi o kadar çok şaşırdı ki ne yapacağını bilemiyordu. Dün ve bugün son kez karşı karşıya geliyordu. Geçmiş, anılar, reddetmeler, her şey kendi içinde çarpışıyordu. Birazdan derin derin iç çekecekti. Birazdan "Kahretsin, hayatımı harcadım. Hayatın nereye gitti!" diyecekti.

İSA'NIN HAVARİLERLE SON AKŞAM YEMEĞİ:

Çünkü düzene yumruk atmaya cesaret edebilmiş. Bir gün doğru yoldan çıkanlarda geri döner.

KAÇIŞ:

Hayatının, aile sorunlarından etkilenmesini hiç sevmezdi. Birçok değil, sadece tek bir hayatım var. Alt tarafı kendi düşen ağlamaz. Her şeyin bir bedeli vardır. Ulan, bu kadar kişiliksiz olmak istemiyordum. Kendimden iğrenmeye başladım. Geleceği var mı? Hayatına nasıl yön veriyor? Hayatını düzene sokmak başka hayatını tamamen düzenlemek başka.

AKŞAM EĞLENCELERİ:

Böylece Luis’in evini de gördüm. Evini değil, gecekondusunu. Hayır tam gecekondu da değil. Tiyatro sahnesindeki bir gecekondu dekoru. Aklımı kaçırdım. İulia gecekonduyu gördüğünde gözlerine inanamıyordu. Üstelik herhangi bir tiyatro dekoru da değildi. Yaratıcıydı. Gerçeküstü bir dekor. Çılgın herif, duvar yerine koskoca dekor parçaları kullanmıştı. Katranlı kâğıtlar ile dorik sütunlar, kral yatak odaları ile kiremitler ve briketler, Anne Frank’ın gizlendiği duvarlar ile kıpkırmızı çizilmiş tuğlalardan yapılma, “Romeo ve Juliet”teki aşk sahnesinin aynısı hurda bir balkon ve balkon kapısı, Çehov’un “Martı”sından koskoca bir camekân birbirine karışmıştı… Bakıp bakıp çıldırıyordum. Dekorların çoğu masif ağaçtan yapılmıştı. Salon mutlaka bir randevuevinden gelmişti. Bana “Üç Kuruşluk Opera”yı hatırlattı. Odalardan bir tanesi. Dostoyevski’nin “Budala” adlı eserinde, Ragozin’in Anastasia Filipovna’yı öldürdüğü dekorun aynısıydı. Bahçede, gecekondunun balkonuna çıkan merdiven herhalde bir ortaçağ kalesi dekorundan alınmıştı. Görkemli ve gri renkliydi. Bir an birinci basamağı çıkmayı denediğimde, basamak olduğu gibi çöktü. Merdiven nerdeyse tamamen çürümüştü. Gecekondunun girişi, antik bir saray, kerhane ve kilise karışımı bir şeydi. Özellikle de pencereler. Pencereler küçük oklardan ve renkli küçük camlardan yapılmıştı! En iyisi mi ne eşyaları, ne de her dönem ve her krala ait olan hurda tahtları anlatayım. Eski tiyatro sahnelerinden gelen solmuş perdelerin çoğu kıpkırmızı renkteydi. Her taraf heykel ve maske doluydu. Ancak dokunduğun zaman içlerinin boş olduğunu, kartondan yapıldıklarını anlıyordun. Yahu Luis, sen kafayı mı yedin? Bütün bunları nasıl yaptın? Nerden buldun? Daha ne olup bittiğini anlayamamıştım. Koskoca bir duvarı (şimdi fark ediyorum) resimli bir kanaviçe ile kaplamıştı: Commedia Dell’Arte’den bir sahne. Bacanağım Gümrük Müdürü ile birlikte buldum. Luis bacanağına Gümrük Müdür derdi. Bir zamanlar gümrükte çalıştığı için ona bu adı takmıştı. Onunla birlikte bütün bu dekorların bazılarını kendileri yapmış, bazılarını terk edilmiş tiyatro depolarından “gidişi var dönüşü yok” şeklinde yürütmüşler, bazılarını da satın almışlardı. Her şeye rağmen bu gecekondunun genel olarak bir estetiği, bir stili vardı, zevksiz değildi. Luis bize evini gezdirirken, İulia bütün bu görkemli ve kurt yenikli pılı pırtıyı gördükçe az kalsın bayılacaktı. Sanki yüz yıllık toz yuttuğunu sandı. O kılıçları, maskeleri, delik deşik duvar kâğıtlarını, düşmek üzere olan avizeleri ve özellikle yaldızlı kâğıttan yapılma sahte aynaları görmeye dayanamadı. Ben yavaş yavaş, yine Luis’in dünyasına girdiğim için kendimi büyülenmiş gibi hissediyordum. Şimdi de size Marguerite Gautier’nin yatak odasına götüreceğim… Konstandis, Verdi’nin “Traviata”sını operada görünce, işte dedim, Litsacık böyle bir yatak odasında uyumalı. Luis odanın aynısını yapmıştı. Ve Marguerite Gautier’nin makyaj odasına girdik. Luis kapıyı açar açmaz hafif bir menekşe kokusu başımızı döndürdü. Oda yarı karanlık olduğundan, içerdeki yüzleri ve eşyaları zorlukla seçebiliyorduk. Dev, her dört köşesinde de birer uzun sütunu olan bir yatak. Şeffaf cibinlikli. Yatak, demir ve tunçtan yapılmıştı. Yanında vişne renginde, mahmur bir berjer. Hatta mermer bir komodinin üzerinde, o dikine olan antika, “altın sarısı” telefonlardan bile bir tane vardı. İulia telefonu açtı ama sinyal sesi yoktu. Çalışmıyordu. İulia duymadın mı, bütün bu eşyalar tiyatrodan geldi. Telefonu bıraktı. Odanın her tarafında ateş kırmızısı bir renk hâkimdi. Perdeler de aynı renkte, kalın kadifeden yapılmıştı. Kapıda durmuş, bu dekora büyülenmiş gibi bakıyorduk. Bu noktada İulia bile çarpıldı. Duvarda, çıplak bir kadının resmedildiği koskoca, röprodüksiyon bir tablo vardı.  

Ressam da mı oldun? Luis'e bakarken, birden aklıma, aslında Luis'in var olmadığı fikri geldi. Daha çok hayali bir kişi, bizim takımın bir buluşu gibiydi. Sanki hepimiz, bir kader anında, sırf rahatlamak için onu yaratmıştık... Sanki yaşayan var olan bir insan değil de, bir sanat eserinden dışarı çıkan bir kişi, bir kahramandı. Moshos, Luis'i deli diye nitelendirdi. Doğuştan böyleymiş. Deli, uyumsuz, ahlaksız. Her zaman böyleydi. Küçüklüğünden beri. Onu böyle hatırlıyormuş. Deli. Liakopulos bir daha ağzını açmadı. Sadece bir an, tamam, doğuştan böyle ama herkesi ne kadar etkilediğine bakarsanız, bütün bunları kendini kabul ettirmek için kullanıyor. Kendi yarattığı efsanenin tuzağına düştü. Efsaneyi de iyi biliyor, dedi. İulia, Luis'e toplum dışı ve tehlikeli sıfatlarını yakıştırdı. Bak, Martha. Galiba onun yanında hepimiz acınacak haldeyiz. Bu kadar basit. Beş para etmeyiz. Bu yüzden onu küçük görmek istiyoruz. Belki de Luis'ten korkuyoruz. Sana katılıyorum. Biraz da vicdanımızı rahatsız ediyor. Sana katılıyorum. Bizi rezil edebildiği için ondan kaçınıyoruz, boş lafları da bir kenara bırakalım çünkü evet tehlikeli. Kabak onun başına patlıyor, yoksulluk içinde yaşayan o, biz değil. Alt tarafı çılgınlığının bedelini kanıyla ödüyor. Üstelik yapılması en zor şeyi başardığını da unutmayalım. Yani özgürlüğünü kaybetmeden, özgün, olduğu gibi kalarak her tarafa uyum sağlamayı başardığını. Hepimiz bazen Luis'in deliliklerine özendik ama mantık ve medeniyet bizi durdurdu. Ama hayır, sadece şans da değil. Tabii her şeyi şansa bırakıp, suçu üzerimizden atmak işimize geliyor ama her zaman mutlaka yapılan bir yanlış vardır. Şans, yanlışın küçük ya da büyük olduğunu belirler ama yapılan yanlış şans eseri değildir. İşler sandığım kadar basit değilmiş.

AH! BU NASIL HÜZÜN:

Biz sadece aydınların ya da bazı uğursuz, dırdır eden, her şeyden şikâyet eden heriflerin ya da hayattaki çeşitli zorluklarla açmaza düşen insanların uykusuzluk çektiğini sanıyorduk.

YÜRÜYÜŞ:

Hayatını keyfine göre yaşamayı başaran, hoşuna gitmeyen her şeye bir tekme savuran bir insan. Luis bu. Bizlerse…

KÜÇÜK ŞEMSİYELER:

Düş ve çaresizlik dolu bir bakış.

VEDA:

Kuzen, son hesaplaşma anı bir gün herkes için gelir. Bize de gelecek. Gelmeyecek mi? o anı ne kadar ileriye atsan da, ne kadar seni ilgilendirmiyormuş gibi yapsan da, ne kadar "kim öle kim kala," desende, krize tutulduğun an, o an yine yerden biter gibi karşına çıkacaktır. En beklemediğin anda ortaya çıkar. Bazen hayalet ya da kâbus, bazen birden yanına oturan, azarlayıcı, davetsiz, küstah, lanet olasıcanın nerden bittiğini, ne istediğini bile sormaya cesaret edemediğin mükemmel giyimli bir beyefendi şeklinde ortaya çıkar. Her neyse, nasıl olacağını bilmiyorum ama bir şekilde mutlaka karşına çıkar, buna emin ol. Ne zaman garip, anlaşılmaz olaylar yaşasan, ne zaman yüksek bir yerden, geceleyin, ışıl ışıl bir şehri ya da karanlık bir denizi seyredip, sadece dalgaların böğürmesini dinlerken tek başına ama gerçekten tek başına, hiçbir şey sakınmadığın ya da düşünmediğin anda, kendinle yüz yüze olduğunda karşına çıkar. Demek ki kuzen, nerde, nasıl, kiminle olursan ol, o anla karşılaşacaksın, bundan kaçamazsın. Zil zurna sarhoş olsan da, üzerinde paçavralar olsa ya da kodaman biri olsan, kralların kralı olsan da, o an gelir, gelmemesi olmaz. Kusma isteği gibi, kabarma, boğazında yutulamayacak bir düğümlenme gibi ortaya çıkar, işte bu kadar. İstediğin kadar dayılık taslayıp "Tek bir hayatımız var," "Boş ver, ha bir gün önce ha bir gün sonra," de, kimseyi inandıramazsın. Bunları söylemiş olmak için söylüyorsun, inandığın için değil. Kalbinde önemsiz küçük bir sızı, böbrek ile karaciğer arasında derin, ani bir acı bile yeter, mesajı alırsın. Tabii kriz anı geçer, sen de kurnaz olduğun için, ellerini mutluluktan ovuşturup, "Kurtulduk," diyeceksin, "Bu değildi," deyip yine unutacaksın. Tamam, ama ne sandın? Sadece uzatma aldın. Sakın aldanıp "Tamam, bu kadardı, geçti," deme. Çekirge bir zıplar iki zıplar. Tam büyük bir iş almışken, tam büyük bir sözleşme imzalamışken, birilerinden büyük bir imza almışken, tam birini kazıklamışken, şak diye o lanet olasıca an ortaya çıkar ve büyük olasılıkla o an, sondur, nihaidir, artık ne bahaneler, ne kurnazlıklar işe yarar. Başkalarını aldatabiliriz, kendimiziyse asla. Ayrıca dikkat et, sözünü ettiğim o acı da, bazen hiç haber vermeden genellikle de geldiğinde hayatını, kişileri, olayları tekrar gözden geçirmen için çok geçtir. Tabii o anda da ne kadar yanlış yaşadığını kabul edecek kadar erkek değilsindir. Kısacası, paçanı kurtaramazsın kuzen. Ne yaparsın, hayat artık ne kadar maskelerimizi düşürüp, gerçek, çıplak ve iğrenç yüzlerimizi ortaya çıkarmış olsa da, yine de o buluşmalarımızda, içimizde "o eski güzel günlerden" bir ateş, yanıp sönüyordu. Yaşamamış gibi hissediyorum. Anlıyor musun? Yaşamadım. Her şeyden önce hayatımda hiçbir doğru dürüst kötülük yapmadım, bir kötülük yapmaya cesaret edemedim, gerçekten birine zarar veremedim. Bir kere bile. Gerçekten birilerine zarar vermiş olmayı isterdim. Kendimi daha iyi tanımış olurdum. Ona zarar versem, o da benim karabasanım olsun, canımı sıksın. Bu belki beni özgürleştirirdi. Şaka yapmıyorum, böyle hissediyorum. Kötülük seni sertleştirir, seni evrenle kaos ile karşı karşıya getirir. Ancak o zaman belki başkalarının iyilik yapmasını ne kadar çok istediğini keşfedersin, kaosu bir düzene sokardın. Yine yaşamadım, hedefi ıskaladım, ellerimin içinde gitti, kayıverdi, hayır hayat değil, hayatı nasıl olsa yaşadık, yaşıyoruz, gidiyoruz, ama diğeriyse, o elle tutulamayan, aklının bir köşesine, ruhunun derinliklerine attığın şey gidiverdi. İşin aslının orda saklı olduğunu bilmene rağmen, onu düşünmek istemezsin, alıp atarsın, arşive kaldırır, unutursun. Sen haklısın alçak herif. Sonunda unutulamıyor. Seni orda, köşede bekler ve sözünü ettiğin kriz sana kazık atar. İnsan bir gün olgunlaşır. Bu çok zaman alır ama olgunlaşır. Eskileri unut ve yukarıya, gökyüzüne bak. Dolunay eksikti, işte şimdi ona da sahipsin.

HAYAT ARTIKLARI:

Bir ömür boyu beni kendine benzetmek istiyordu. Kendine benzetmeye çalıştığın bir insanı nasıl sevebilirsin? Hayatım boyunca davranışlarımızda bir anlam bulmaya çalışıyorum, neden bu şekilde yaşıyoruz, neden insan hayvanlaşıyor, neden sefil düşüncelere, sefil duygulara, sarılıyoruz, neden bu kadar sahtekârız. Kötülüğün ne olduğunu anlamak istiyordum. Bir şeyler oluyor da insanlar birçok kez kötülüğü böyle soğukkanlılıkla yapıyor, içimizde bir şeyler var. Zaten neden hayatın bir anlamı olsun ki? anlama ne gerek var? Hiçbir anlamı yok. Olur, da hayata bir anlam verirsen doğallığı öldürüp anlam içinde hapsolursun. Bir anlam aramaktan, anlamdan konuşanları duymaktan bıktım. Onu engellemem yanlış. Böyle bir karar alacak noktaya varıp, tam fırlayacağın anda birilerinin seni durdurması nasıl bir şeydir bilir misin? Haytamız geçmiş, ona söylemem gerekeni söylememiştim.

UMUTSUZLUK YOLCULUK EDİYOR:

Bilmiş ol, insan her şeyi hesaplar. Tahmin edemeyeceğin kadar çıkarcıdır. Sadece parayı kastetmiyorum. Tamam, her şeyin içinde o da var. Sanki içinde, tabii kendi ölçülerine göre ya da kişiliğinin ölçülerine göre milyonlarca bölüme ayırdığın görünmez bir mezura koymuşsundur, o günden sonra da mezuran olmadan da tek adım atmazsın. Ölçüp, hesaplayıp, eyleme geçersin. İnsanları ve eşyaları paramparça eder, onları çok kolay yönlendirir, hatta onlar cellâtlarının kim olduğunu anlamadan, onlar idama bile götürüp, idam edersin. Beyefendi sorumluluk taşımayan egemenlerdendir. Hiçbir zaman kurbanın ona neden şu ya da bu şekilde davrandığını öğrenemeyecek. Örneğin bilmem hangi bayana niye ona söz vermene rağmen telefon etmediğini, onu sevmemene rağmen neden onunla evlendiğini ya da onu sevmene rağmen neden onunla evlenmediğini asla öğrenemeyecek. Onların tümü senin içinde, kafalarını kesene kadar ne alçakça dolaplar döndüğünü nerden bilsin. Dışardan her şey dingin, insancıl, medeni gibi görünür ama bu arada bıçak kemiğe dayanmıştır. Çok büyük ve kesinlikle çözümler, tartar ve ona göre eyleme geçeriz. Birkaç saniyelik bir süre içinde aynı kişi ya da aynı şey için, bazen lehine bazen de aleyhine olan sonsuz miktarda, binlerce çeşit, binlerce farklı karar alırsın. Tabii bu kararlara başka bir şeyden değil yapılan yanlışlardan varırsın. Yanlış, iğrenç, gülünç, insanlık dışı ya da tam tersi kararlar, ama bu giderek daha ender olur. Tabii her seferinde de bu kararları kendi hesaplarına göre alırsın. Bazen düşüncelerimizi engellemeye çalışırız. Düşüncelerimizin ne kadar tüyler ürpertici, ne kadar pis ve adi olduğunu görürüz. Şu adam ölse de ev bize kalsa, der ama bu düşüncemizi tekrar gözden geçiririz. Evet, ama ölürse emekli maaşını kaybederiz,  deyip hemen başka bir karar alırız "Ölmesin," deriz. Sonra bu düşüncemizden korkarız ama artık çok geçtir, o düşünce ete kemiğe bürünmüştür, geri alınamaz. Tabii düşüncemizin açığa çıkmaması, kişisel arşivimizde, gizli bölmelerimizde, dokunulamazlar arasında kalması, bizi kurtarır, birazda rahatlatır. Sana tekrar söylüyorum: Sonsuza dek doğallığı, özgünlüğü yok ettik. Samimiyet kalmadı. İnce hesaplar her şeyi rezil etti. Tamam, başka türlü olmaz, biliyorum. Meşhur kendini koruma içgüdüsü seni önlem almaya zorlar. Ama Tanrı aşkına, bizler o içgüdünün saflığını bozduk, çarpıttık, aldattık. Hayatında bir kere olsun bir bahane bulmaya çalışma, bu ana önceden hazırlanma, bu anı mahvetme. Cetvel ve hesapları bir kenara atıp, kaderine doğru git. Ömrün boyunca istediğin şeyin zevkini çıkaracaksın. Hayatı canını sıkmıyordu. Hep "Boş versene," diyordum.  Buna rağmen beyefendi, bir gün bütün bunların hesabını verirsin. Üstelik hesap pahalıya da patlar.

BÖYLE... BÖYLE... BÖYLE:

Hikâyeler, eylemler, kuzen önemlidir. Bunları hatırlayıp çocuklarına, arkadaşlarına anlatırsın. "Ama Luis, hikâyeler bittiği zaman da hüzünlenirsin, için boş kalır. Belleğini doldurdukça için boş kalır. Buna inanmıyorum." "Belki ama, bu başka türlü bir boşluktur. Bilemiyorum. Sessizlik gibi. Sessizlik de hiç tam değildir". Hayallerin bile ulaşamadığı yere gitmek istiyorum. O yeri hayal etmemiş olayım. Orda hem derini, hem hücrelerini, hem de düşüncelerini değiştirirsin. Manolopulos, hayatta her zaman bir risk vardır. Bırak bir keresinde de işler bir sonuca varsın. Kimi aldatmaya çalışıyorsun? Düşüncelerinden pislik ve kötü kokular çıkıyor. Böyle düşündüğün zaman ne kadar rezil olduğunu anlayabiliyor musun?

Yatağın önünde ayakkabıları vardı. Uzun topuklu, parlak, kadın ayakkabıları. Martha hiç alçak topuklu ayakkabı ile yürümezdi. Sadece yüksek topuklu ayakkabı giyerdi. Belki de bu yüzden mağrur, sallanarak, kışkırtıcı bir biçimde yürürdü. İçeri girdiğimde, Martha yataktaydı, üzerini gri bir battaniyeyle örtmüş, sırtını dönüp, duvara bakıyordu. Tekrar yatağa girmeye fırsat bulmuştu. Komodinin üzerinde bir konyak şişesi ve yarısı boş bir bardak vardı. Ne yapacağımı bilmiyordum. Yatağın başucuna oturdum. Bana yer açmak için yatağın içine doğru kaydı. Üşüyordum. Yarısı boş bardağı alıp içtim. İçim ısındı. Saçları kızıla boyalıydı ve kısa kesilmişti, erkek saçı gibi.

İDAM:

Ne isterdim biliyor musun? Tanımadığım bir insana, bir yabancıya âşık olayım, ama çile çekmiş bir insan olsun, yüzü, gözleri buruş buruş bir insan. Ona baktıkça, "Bu insanı hayat, tuz, deniz, acı, yiyip bitirdi," diyesin. Ezilmiş bir insan. Artık sadece böyle bir insanı sevebilirim. Kariyerlerini düşünenlerden, başarılı olanlardan, işadamlarından, sefillerden bıktım. Bu adamın yorgun, bıkkın, düzensiz adımları olsun istiyorum. Parmaklarında da, alnında da damarları çok belirgin olsun. Bilge bir insan olsun. Hiçbir şeyin hesabını yapmasın. İnsanların her şeyi ölçüp tartmasını görmekten bıktım. Beni de bu küçük hesaplar yiyip bitirdi. Çile çekmiş ama boylu poslu bir insan olsun. Uzun boylu olmasın ama öyle görünsün. Seninle konuştukça gözünde büyüsün. Daha fazla hayal kurmasın. Hem hayaller hem de kendimizi aldatmak bitsin. Bütün saçmalıklar bitsin. Hepsi. Hepsi bitsin. Sen bir ömür boyu bir şuraya bir buraya doğru gidip geliyorsun, iki arada bir deredesin, hiçbir yere dayanmıyorsun. Bazen hayatını mahvetmek için birilerinin seni gönderdiğini düşünüyorum. Hayatında yaptığın hiçbir şey, istediğin şeylerle bağdaşmıyordu. Tam o anda hayatımda ilk kez kendimi var olmamış, çöp yığınına atılmış bir çöp gibi hissediyordum. Sanki bacaklarım yere basmıyor, evrenle ilişkim kesilmiş, ilk kez bazı sınırların dışında, kendi bugünümden uzakta gibiydim.

GÜNEŞ DE GENELEVİN ÜZERİNDEYDİ:

Şunu bilmek istiyordum: Ben mi olayları zorlamıştım yoksa olaylar mı beni bir top gibi hikâyenin dışına fırlatmıştı? İçimde geri sayım mı başlamıştı yoksa gidişim tesadüfler ve rastlantılar sayesinde mi olmuştu? Bu hikâyede ipler kimin elindeydi? Olacak şey değil, değirmen taşı seni öğütsün ama sen kimi seni oraya attığını bilme! O halde bekleyeceğim. Sadece onu beklemek bana umut ve yaşama isteği, hikâyelerim de sana anlatma hevesi veriyor. Luis ses duvarını aştı, boktan hayatımızdaki bütün bahanelerimiz alaşağı etti, öldüğünü bile kabul etsek, şu ada adını unuttuğum bir şairin dediği gibi "Mezarının üstünde kuşlar uçacaktır." Ama siz kurnazlar daha çok faka bastınız. Salakların, aşağılık heriflerin, palavracıların yükseldiğini gördüğünüzde, kendinize çeki düzen vereceğinize, halay çekmeye başladınız. "Biz de varız," deyip, bokların içine dalış yaptınız. İdeolojiniz, vatan, aile, din palavralarınız da sizin bahaneleriniz, mazeretleriniz, özürlerinizdi. Palavra ve bok. Ama aşağılık heriflerle de özdeşleşmediniz, en azından tamam deyip, sizi öyle kabul edip, en azından o tarafa geçtiler, diyecektim. Bir de yüksekten atıyor, güya bu işlerin uzağındaymış rolünü oynuyordunuz. Hem oradaydım hem burada. Her şeyin içinde, palavracı, amfibi hayvanlar. Amfibi hayvanları bilir misin? Basamakları çıktığınızı sanıyordunuz, ama faka bastınız, bodrum basamaklarını çıkıyordunuz. Bir bodrumdan diğerine kuzen. Bir gün yukarıya vardığınızda da ne bulacağınızı sanıyorsunuz kuzen? Kanalizasyon mazgalı bulacaksınız ama artık mazgalı açıp, ışığa, temiz havaya çıkmaya yüreğiniz olmayacak. Ama yazık kuzen, yazık çünkü bir yazarın da dediği gibi, insan iyi ve hassas bir buluştu. Belki de sana bütün yaşadıklarımı, üstelik böyle karmakarışık, düzensiz bir şekilde anlatmamın tek nedeni, bütün bunların benim için bir başka ağırlık, bir başka anlam kazanmalarını sağlamak ve senin de uzaktan, daha fazla anlayışla, daha az duyguyla, sanki ne sen (sen zaten değilsin) ne de ben (içinde olmama rağmen) olayların içinde değilmişiz gibi bizleri değerlendirmen içindir. Artık istesem de istemesem de beni sen değerlendireceksin. Bunu diliyorum, çünkü artık yalanlar sona erdi, gerçi ben hiçbir şeyin de başlamadığına inanmıyorum. Bitiyormuş gibi görünür, başlıyormuş gibi görünür. Aslında her şey tekrar yoluna girer, hem içimiz, hem etrafımız, hem insanlar, hem olaylar her şey bir gün dengelenir. Dengelenip, dingileşir. Tıpkı deniz gibi. Bu yüzden denizi severdi Luis. Hacikiryakio'da, Barba Lambros'un meyhanesinde birlikte uzo içip, yukarıdan, açık denizde hareket eden denizi seyrederken, Luis her seferinde "Kuzen, denizi hiç hareketsiz göremezsin. Ama denizi dingin görebilirsi!" derdi.

Arka Kapak:

‘Mourselas’ın duvar resmi, Hieronymus Bosch’un tablolarına benziyor: İçinde bir sürü kadın ve erkek, bir sürü farklı an ve durumda resmedilmiş! Bu tablonun içinde, yıkıcılığa varan bir mizah anlayışıyla insan manzaraları sergileniyor. İnsanların aşk, sosyal, seks yaşamları, bazen acımasızca, bazen de insancıl ve şefkat dolu bir yaklaşımla betimleniyor. Fondaysa müthiş bir berraklıkla siyasi görünümün ana hatları çiziliyor. Mourselas’ın kitabı anlatılmaz. Okunu. Tadı çıkarılır. Bu kitabı edinin. Kostas Stamatiou

Kostas Mourselas'ın "Kızıla Boyalı Saçlar" dalı yapıtı okura meydan okuyan, okuru uyaran, kızdıran bir roman, erotik, duygusal, bayağı, çirkin, dehşet verici... Yalın anlatımı olan, mizah dolu, alaycı, sert eleştirilerle dolu bir kitap. Asıl olarak da, egemen sisteme ve o sistemi bir nedenle içselleştirenlere karşı müthiş bir eleştiri.

Çağdaş Hamletler, zorbalar, kutsallaştırılan serseriler, fahişeler, genelevler, mahalleler, gecekondular, erkek delisi kadınlar, üçkâğıtçılar, küçük burjuvalar, eski solcular, geçmişin idealistleri olan günümüzün "başarılı" işadamları, dolandırıcılar, rezil kişiler, insanlara değil aynadaki görüntülerine âşık olanlar, bir dönemin ve insanların resmi.

“… Sefil düşünceler ve küçüklükler arasında kaybolup, hayattaki büyük sırrı çözemedik, soru da cevapsız ve acımasız kalakaldı: Nasıl yaşadın, neden öyle yaşadın, neyi yapabilecekken yapmadın, başka bir yol, başka bir anlam arıyordun, yanlış zilleri, yanlış kapıları çaldın, yanlış yollara saptın, yanlış insanları sevdin, yanlış yataklarda uyudun, yanlış evlerde yaşadın. Neden hayal ettiklerini, düşündüklerini bu kadar küçümsüyorsun?...”

İnceleme Notu:

Yazarının “insan özgürlüğüne yazılmış bir övgüdür” diye tanımladığı kitap hiçbir sayfasında, hiçbir satırında bu sözün hakkını vermekte cimri davranmazken, sisteme, dönemlere, olgulara ve kişilere meydan okuyan Mourselas giriştiği iç hesaplaşmanın içerisine okuru da çekmeyi ustalıkla başarıyor.

Luis adlı bir anti kahramanın etrafında dönen olaylar bize Yunanistan’ın resmi olmayan tarihinde bazen yumruklarımızı sıkarak, bazen kahkaha atarak, bazen de nefes nefese kalarak küçük bir gezinti fırsatı tanıyor.

Bu gezinti sayesinde “Nazi İşgali” ardından yaşananları, iç savaşı, her devrin adamlarını, uzo’yu, melekleri, muhbir vatandaşları, varoşları, fişlenmeleri, tavernaları, temiz kâğıtlarını, sisteme küfür ederken sistemin ta içine ne zaman çekildiklerini fark etmeyenleri öğrenip, cunta rejimine, idamlara, eski solculara, işbirlikçi ispiyonculara, küçük burjuvalara; varoşlara, gecekondulara, genelevlere, fahişelere, serserilere, dolandırıcılara yakından bakabiliyoruz  “fonda çalan şarkılar ne kadar da tanıdık...” demekten alıkoyamıyoruz çoğu zaman kendimizi.

Luis ve arkadaşları.
Peki, kim bu Luis?
Luis;

Bazılarının nefret edeceği, aynı kentte oturmak bile istemeyeceği, bazılarının çok seveceği, “arkadaşım olsaydı be” diyeceği, bazılarının da “O” olmak isteyeceği kişidir.

Sırf küçük bir ispiyon yüzünden bir kadını nikâh masasında bırakabilecek, bir beladan kurtulmak için ifşa ettiği gerçekle cinayete sebep olabilecek biridir.

Meteliğe kurşun atarken hayatını kurtaracak (!) olan “drahoma”ya defalarca sırtını çevirebilecek, arkadaşı için cebindeki son kuruşa kadar harcayıp evine yürüyerek dönebilecek olandır.

Seni tüm korkaklıklarınla yüzleştirebilecek, her kaçtığında bunu yüzüne vurabilecek, bir anda yıllarca ortadan kaybolabilecek gölgedir.

Annelerin kesinlikle nefret edeceği, babaların büyük olasılıkla seveceği bir serüvencidir.
Her şeyi ardında bırakıp bir sirk cambazının peşinden giderken gözünü bir an bile kırpmayandır.

Zorba’nın “Bre! Bir kadın yatağına çağırsın da sen gitmeyesin… Ruhun mahvoldu demektir! Bu kadın, Allah’ın büyük mahkemesinde içini çekecektir ve kadının bu iç çekişi, kim olursan ol, ne kadar iyilik yapmış olsan da seni Cehenneme attırır!” (**) sözünü şiar edinmiş hemşerisidir.

Koltuklarımıza, kravatlarımıza, unvanlarımıza, zamana, korkularımıza tonlarca ağırlıktaki zincirlerle bağlı olan bizlerin çekip gidebilen yarısıdır, hiçbir zaman tamamlanmayacak olan.

Kavafis’in şiirleriyle tanışıp kendi İthaka’sına sayısız sefere çıkandır.
Dile ki uzun sürsün yolun.
Nice yaz sabahları olsun,
Eşsiz bir sevinç ve mutluluk içinde
Önceden hiç görmediğin limanlara girdiğin!
Durup Fenike’nin çarşılarında
Eşi benzeri olmayan mallar al,
Sedefle mercan, abanozla kehribar
Ve her türlü baş döndürücü kokular;
Bu baş döndürücü kokulardan al alabildiğin kadar;
Nice Mısır şehirlerine uğra,
Ne öğrenebilirsen öğrenmeye bak bilgelerinden.
Hiç aklından çıkarma İthaka’yı.
Oraya varmak senin başlıca yazgın.
Ama yolculuğu tez bitirmeye kalkma sakın.
Varsın yıllarca sürsün, daha iyi;
Sonunda kocamış biri olarak demir at adana,
Yol boyunca kazandığın bunca şeylerle zengin,
İthaka’nın sana zenginlik vermesini ummadan.
Sana bu güzel yolculuğu verdi İthaka.
O olmasa, yola hiç çıkmayacaktın.
Ama sana verecek bir şeyi yok bundan başka (***)
Luis bunlardan hiçbiridir yahut hepsidir ama birkaçı değil.

İşte bu yüzden ondan ya nefret edersin ya da çok seversin, asla biraz değil...
(*) Kitabın kahramanı Luis’in sevdiği kişilere hitap şekli.
(**) Nikos Kazancakis / Zorba
(***) Konstantinos Kavafis / İthaka (Çev. Cevat Çapan)

Yine Kostas’tan işittiğimize göre; Luis trenle yolculuk etmeyi tercih ediyor, uçaklardan hazzetmiyor. Zaten hiçbir zaman da uçakla yolculuk edecek kadar parası olmuyor. Ama parasız bir adam derken boş gezenin boş kalfası, aylak bir adam da değil asla. Bir mesleği ve kimileyin cebinde tek bir kuruşu olmasa da farklı farklı işlerde çalışmaya çalışırken görüyoruz Luis’i. Her telden çalıyor; yeri geliyor kuaför, kuyumcu, kitap satıcısı, heykeltıraş oluyor; yeri geliyor gemi kaptanı, asker… Hatta sihirbaz olmaya bile soyunuyor. Ama memur olmak, kart basmak, kravat takmak, düzenli çalışma saatleri kesinlikle ona göre değil. Ve şu var ki hangi işle meşgul olursa olsun asla kimseye boyun eğmiyor Luis; keyif alacağı işlerin peşinden koşuyor, özgürlüğünden kesinlikle taviz vermiyor.

“Kısacası, yıkıcı, öldürücü bir kişi diyebilirim”

Lakin şunu da söylemek gerek; Luis aynı zamanda tehlikeli de bir adam. Eminim hiçbir anne, çocuğunun böyle her aklına eseni yapan bir adamla arkadaşlık etmesini istemeyecektir –tıpkı Kostas’ın annesi gibi-. Çevresindeki herkesi adeta büyüleyen bu adam, garip ama hem örnek alınması hem de kaçınılması gereken biri. Bu noktada Kostas’a kulak vermek gerek. Bakın Luis’i taparcasına sevdiğinden bahsederken neler söylüyor Kostas: “(…) Bu tam olarak taparcasına sevmek değil. Aslında sadece taparcasına sevmek değil, sadece hayranlık da değil. Şaşkınlık, hayranlık biraz da kıskançlık. Belki. Uygun sözcüğü bulamıyorum. Ama ne olursa olsun bu adam sihirli bir şeyler yayıyor etrafına. Etrafındakileri büyülüyor. Hayatın ne kadar önemli olduğu konusunda birilerini inandırmaya çalışıp, bu görüşümü destekleyecek kanıtlar aradığımda, tıpkı şu an sana anlattığım gibi Luis’in hikâyelerini anlatmaya başlarım. Ama birisini hayatın içinde saklı olan tehlikeli yollardan korumak istediğimde de yine Luis’in hikâyelerine başvururum. Yani Luis, benim için hem örnek alınması gereken hem de kaçınılması gereken biri. Kısacası, yıkıcı, öldürücü bir kişi diyebilirim. Bu yüzden onun yakın dostlarından bazıları, en azından toplumda kabul edilen anlamıyla, başlarını yaktılar ve hiçbir zaman bir baltaya sap olamadılar (…)” Ayrıca şunu da belirteyim; Luis’i daha iyi anlayabilmek için ‘yoldan çıkarmaya’ çalıştığı Kostas’ı da daha yakından tanımanız gerekiyor. İstemediği bir kadınla parası ve anne baskısı yüzünden evlenen, kariyeri için türlü tavizler veren, düzenin istediği gibi bir adam olan ve aslında hayatı ıskalayan ‘anlatıcı ses’ Kostas, başlı başına bir yazı konusu. Kitabı okursanız onunla da bilahare tanışacaksınız ve Luis’e biraz daha farklı bir gözle bakacaksınız…

Bu, kitabın deli mi akıllı mı, başa bela mı yoksa iyi bir dost mu, iyi mi kötü mü bir türlü karar veremediğiniz kahramanı Luis ve elbette onun tüm hikâyeleri için yapılabilecek en iyi özetleme bence. “Kızıla Boyalı Saçlar”, hayatlarının baharında denilebilecek bir grup gencin hayli çılgın, hesapsız, biraz başıbozuk, çokça erotik maceralarını silsileler halinde anlatıyor. Kışladan tavernaya, gecekondu mahallelerinden kalantorların yatlarına, mutaassıp bir mahalleden bir genelevin bekleme salonuna dönüp duran hikâyelerde belki de değişmeyen tek şey Luis’in tavizsiz bir şekilde özgürlüğüne sahip çıkışı. Romanın anlatıcısı Kostas, Luis’le maceralarını en ince detayına kadar anlatır. Luis hayatına giren insanların bir daha çıkmasına izin vermemesiyle ünlüdür. Aradan yıllar geçse bile onların peşine düşer ve neler yaşadıklarına, neyken ne olduklarına dair merakını gidermeden pes etmez. Bunun için ne gerekirse yapar ve bazen göze aldıkları korkutucu, itici, “yok artık” dedirten türden olabilir. Ama Luis, şu “şeytan tüyü var” denilen insanlardan: ona kızmak, onu yargılamak, ona sırtınızı dönmek kolay kolay gelmiyor içinizden. İşte bu nedenle her maceranın ardında daha bir merakla, “yine ne haltlar karıştıracak bakalım bu hergele” diyerek okumaya devam ediyorsunuz.