bonsai

Bonsai bir ağaç ya da bitkiyi tamamen doğal yöntemlerle küçültme sanatıdır. Bir bonsai’nin meydana gelmesi için dört yıl beklemek gerekiyor. Uzak Doğulular Bonsai’yi gökyüzünün yeryüzüyle ve insanın doğayla olan eşsiz uyumu şeklinde tanımlıyor. Bonsai kültürünü ilk olarak Çinliler geliştirmiş. Onlar bu sanatı ikiye ayırıyorlar: Punsai ve Penjing. Punsai saksı ve ağaç kelimelerinin birleştirilmesiyle elde edilmiş bir sözcük, penjing ise kaya ve ağaçlarla bütünlenen doğa manzarası anlamına geliyor. Penjing ilk olarak İ.Ö. 206-221 yıllarında Han Sülalesi zamanda uygulanmaya başladı. İlk punsai ise 5. yüzyılda yaşamış yazar ve yüksek devlet memuru Ton-Guen-Ming tarafından yapılmış. Bonsai’niz kuvvetli güneş ışınlarına maruz kaldığı takdirde, yapraklarına su bulaşmamasına dikkat etmelisiniz. Aksi takdirde, suyun güneşle birleşimi yapraklarda yanma riskini yaratabiliyor. 

Bonsai, yaşayan ağaçlara duyulan saygıyı ve bu ağaçların yaşamasını konu alan bir sanattır. Bonsailer minyatür olmalarına rağmen çevremizde gördüğümüz ağaçlardan hiçbir farkları yoktur. Özenle seçilen ağaç dalları, budanarak ve ilgiyle yetiştirilerek minyatür ağaç görünümü kazanır.

En güzel bonsailer sığ ve yayvan saksılarda yetiştirilenlerdir. Değişik şekillerde bonsailer bulunmaktadır: süpürge şeklinde - şelale şeklinde - rüzgâra açık şekildedir. Japonların doğaya olan tutkuları yaşamlarına da yansımış ve yıllar geçtikçe bahçeciliğe verilen önem artmıştır.

Bonsailerde bu kültürün bir parçasını oluşturmaktadır ve büyük şehirlerde insanların doğaya olan özlemlerini minyatür olarak karşılamaktadırlar. Genellikle bonsailerin iklime ayak uydurmaları çok zordur.

Bundan dolayı bonsailerin yetiştirilmesi özel bir ilgi gerektirmektedir, yetiştirilirken ağacın doğal özelliğine toprağın nemliliğine, seçilen saksının özelliklerine, ışık ve doğal koşullara çok dikkat edilmelidir.

Bu koşullar sağlandığında ufak balkonlu bir ev bonsai koleksiyonu için yeterlidir. Aslında ağırlıklı olarak dış mekân ağaç ve çalı türlerinden bonsai yapılsa da çokça bilinen ev bitkilerinden de bonsai yapılmaktadır. Bunlardan Ficus en popülerlerindendir. Açelya, şefleradan da bonsai yapılmaktadır. En ufak bonsailere verilen isim mame(fasulye)dir. En popüler bonsailer ise yaklaşık boyları 15 cm kadar olanlardır.

Bonsai yetiştirmek biraz bahçecilik bilgisi ve sabır gerektirir.

Bonsai yapmak isteyenlerin en çok yaptığı hata bonsai adayı ağaç, çalı veya bitki türünü hemen dar ve sığ bir kaba alınarak yapılmaktadır. Bu istenilen sonuca ulaşamama hatta bitkinin ölümüne sebep olmaktadır. Bonsai’nin istenilen forma ulaşıncaya kadar mümkün olan en bol topraklı bir yerde veya mümkün olan en büyük saksılarda serbest ve hızlı büyüme sağlanmalıdır. Düzenli olarak sulaması ve gübrelemesi yapılmalıdır. Ancak bu şekilde istenilen sonuca hızla ulaşılır.

Eğer doğadan bir bonsai adayı bulabilirseniz yıllarla ifade edilebilecek bir zaman tasarrufu sağlamış olursunuz. Doğadan bulunan bonsaiye Yamadori denmektedir. İyi bir bakımla 3 sene gibi bir zamanda dal ve kök terbiyesiyle istediğiniz forma sokabilirsiniz.

1.      Gingo Biloba

2.      Crassula Arborecens

3.      Juniperus

 

 

 Bonsai, doğanın zamana karşı sabırla şekillendirilmiş bir minyatürüdür; yalnızca bir bitki değil, bir düşünce biçimidir. Onun kökleri toprağa değil, felsefeye uzanır. Küçültülmüşlüğü, eksiltmenin değil özün arayışıdır. Her budama, bir fazlalıktan arınma; her tel, bir yön verme değil, bir içsel disiplinin dışa vurumudur. Bonsai, doğanın kaotik büyüme dürtüsünü sınırlarken onu bastırmaz—onu anlamlandırır. Bu anlam, yalnızca estetik değil; varoluşsal bir dengeyi temsil eder.

Zaman, bonsai için yalnızca bir ölçü değil; bir ortak çalışandır. Yıllar içinde şekillenen gövde, insanın sabrıyla doğanın direncinin buluştuğu bir çizgidir. Her kıvrım, bir müdahalenin değil; bir uzlaşının izidir. Bu uzlaşı, insanın doğayla kurduğu en nazik ilişkidir: yönetmeden yön vermek, sahip olmadan eşlik etmek. Bonsai, bu yönüyle, iktidarın değil, eşitliğin sembolüdür. Küçük oluşu, değersizliğin değil; yoğunlaşmış anlamın göstergesidir.

Bonsai’ye bakmak, yalnızca bir ağacı izlemek değil; bir içsel yolculuğa çıkmaktır. Onun sessizliği, gürültüsüz bir öğretidir. Dalların yönü, köklerin derinliği, yaprakların azlığı—hepsi birer metafor, birer çağrıdır. Bu çağrı, dışsal bir estetiğe değil; içsel bir farkındalığa yöneliktir. Çünkü bonsai, doğanın değil, insanın içindeki doğanın aynasıdır. Ona bakan, kendini görür; sabrını, arzularını, sınırlarını ve nihayetinde özünü.

Sonuçta bonsai, yalnızca bir sanat değil; bir yaşam tavrıdır. Aceleci çağın hızına karşı, yavaşlığın ve derinliğin bir direnişidir. Her gün biraz daha şekillenen gövde, insanın da şekillenebileceğini hatırlatır. Bu hatırlatma, bir öğüt değil; bir davettir: daha azla daha çok olmak, daha küçükte daha derin yaşamak. Bonsai, bu anlamda, yalnızca bir ağaç değil—zamana, sabra ve anlamın sessizliğine yazılmış bir şiirdir.