Karaköy'ü daha önce
ziyaret etmediyseniz bile herhangi bir fotoğraf karesinde görmüş olma
ihtimaliniz bir hayli yüksek olan o güzel merdivenlerin hikayesini dinliyoruz.
merdiven
voyvoda caddesi’yle banker sokağı’nı birleştirir.1850’li yıllarda bölgenin en
önemli banker ailelerinden biri olan kamondo ailesinden abraham salomon kamondo
adına yaptırılmıştır.
2012
yılında james bond’un skyfall filminin çekimleri için geldiği istanbul’da
bond’un dublörü robbie madison’un ilgisini çeken ve üzerinde motoruyla birkaç
akrobatik hareket yaptığı kamondo merdivenleri, aslında bir dedenin torunlarına
olan sevgisinden dolayı yaptırılmış.
kamondo,avusturya lisesi’nde okuyan torunlarının yokuşu rahat çıkmaları için merdivenleri yaptırmıştır. bu merdivenlerin aynı zamanda o dönemde yaşayan levantenlerin, galata’daki iş yerlerinden, pera tarafında olan evlerine gitmelerinin kolaylaştırılması amacı da güdülmüş. sultan abdülaziz döneminde zorlu yokuşu çıkan insanları rahatlatmak için tünel açılsa da bu, merdivenlerin icra ettiği fonksiyondan çok uzak kalmış.
kamondo,avusturya lisesi’nde okuyan torunlarının yokuşu rahat çıkmaları için merdivenleri yaptırmıştır. bu merdivenlerin aynı zamanda o dönemde yaşayan levantenlerin, galata’daki iş yerlerinden, pera tarafında olan evlerine gitmelerinin kolaylaştırılması amacı da güdülmüş. sultan abdülaziz döneminde zorlu yokuşu çıkan insanları rahatlatmak için tünel açılsa da bu, merdivenlerin icra ettiği fonksiyondan çok uzak kalmış.
kamondo
ailesi ise osmanlı tarihi'nde önemli bir yere sahiptir.
istanbul’un,
modernleşmesinde çok önemli katkıları olan bir aile olan kamondo ailesi
ispanya’daki engizisyondan kaçarak ilk önce venedik’e, ardından istanbul’a
gelmiş, ve sonra paris’e yerleşmiş son fertleri ıı. dünya savaşı sırasında nazi
toplama kampları’nda yok edilmişlerdir. doğu’nun rothschild ailesi diye anılan
ailenin önemli ferdi abraham salomon de kamondo istanbul doğumludur.babası ortaköy
cemaat yöneticilerindendi.kamondo ailesi kırım savaşı'nda osmanlı'yı maddi
olarak destekledi.abraham osmanlı'da mülk edinme hakkı verilen ilk yabancı
uyruklu kişi oldu.ayrıca modernleşmenin kent içi yaşamdaki öncülerinden biri
olmuştur. modern bankacılığın kurucularından biri olmasının yanı sıra
istanbul’da ilk belediyenin kuruluşunda, kentsel altyapının modernleşmesinde,
yeni ve modern eğitimkurumlarının oluşumunda rol almış, önemli şehircilik,
mimarlık ve kültür yatırımlarına da öncülük etmiştir. istanbul’un 19.yy’da
avrupa kentleri ile paylaştığı değerlerin ve kurumların oluşmasında ailenin ve
abraham–salomon de kamondo’nun bir sosyal girişimci olarak büyük bir payı
vardır.
zaman
içinde torunları abraham behor ve nisim büyükbabalarının bankasına katıldılar
ve bir süre sonra abraham behor bankanın başına geçti. 1863 yılında kurulan
osmanlı bankasına rakip olarak, kamondolar diğer bazı galata bankerleriyle
birleşerek "osmanlı imparatorluğu şirket-i umumiyesi"ni kurdular.
avrupa'daki
gelişmeleri yakından izleyen abraham salomon de kamondo, istanbul'daki yahudi
cemaatinin osmanlının yönetim dili olan türkçeyi ve ticaret dili olan
fransızcayı öğrenerek dışa açılabilmesi için, ibranicenin yanısıra, bu dillerin
de okutulduğu bir okul açtı. oysa o güne dek yahudi okullarında sadece ibranice
ve espanyol dili okutuluyordu. bu reform girişimi, yahudi sefarad cemaatinin
tutucu kanadı tarafından büyük tepkiyle karşılandı ve "franko'lar"
olarak anılan bir grubun 1865 yılında sefarad cemaatinden ayrılmasına ve
pera'da italyanların himayesi altına girmesine yol açtı. 1867'de venedik'in
italyan birliği'ne dahil olmasıyla, kamondolar da avusturya uyruğundan
ayrılarak italyan uyruğuna geçti.
bu
arada babıali giderek dış borçlanmaya ağırlık vermeye ve yurtiçindeki finans
kurumlarını gözardı etmeye başlamıştı. bankanın dışa açılması gerektiğini gören
kamondo kardeşler paris'e yerleşmeye karar verdi, ama bankalarının merkezi gene
de galata'da kaldı. abraham salomon kamondo, paris'e yerleşmesinden kısa süre
sonra 1873 yılında 93 yaşında öldü. naaşı istanbul'a getirildi ve saray bandosu
eşliğinde görkemli bir törenle hasköy'deki yahudi mezarlığında inşa ettirdiği
anıtmezarda toprağa verildi.ölümü bankerler arasında krize sebep oldu.galata ve
karaköy esnafı öldüğü gün yas ilan ederek dükkanlarını kapattı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder